Ławra Aleksandra Newskiego w Petersburgu – historia, zdjęcia, opis, jak się tam dostać, mapa
Duchowym centrum północnej stolicy Rosji jest Ławra Świętej Trójcy Aleksandra Newskiego. Klasztor męski został wyposażony z rozkazu Piotra I i pełni swoje funkcje od ponad 300 lat. Zespół architektoniczny klasztoru jest jednym z najpopularniejszych zabytków miasta. Ławra Aleksandra Newskiego w Petersburgu przyciąga pielgrzymów i turystów z różnych części Rosji i innych krajów. Zwiedzający mają okazję zobaczyć klasztor, nekropolie, pomniki, działające w Ławrze muzeum.
Fabuła
Równolegle z tworzeniem nowej stolicy Rosji car Piotr I nakazał wyposażyć klasztor w mieście. Jako plac budowy przeznaczono teren nad brzegiem rzeki Czernaja. Według dokumentów kronikarskich to właśnie na tym terenie miała miejsce decydująca bitwa oddziału Aleksandra Newskiego z wojskami wroga. Piotr I chciał uwiecznić pamięć o swoim wybitnym poprzedniku i dlatego nakazał przenieść jego relikwie do nowego klasztoru. Klasztor otrzymał patrona i otrzymał imię „Aleksandro-Newski”. Ogólny plan rozwoju terytorium opracowali architekci D. Terzini i I. Starov. Fundament został położony w 1710 roku. Jednym z pierwszych budynków był kościół Zwiastowania NMP (1712). Wokół niego powstał kompleks obejmujący budynki o różnych funkcjach.
Budynki mieszkalne, z celami dla mnichów, są ze sobą połączone i tworzą kształt litery „P”. Wewnętrzna przestrzeń klasztoru podzielona jest na strefy z rabatami kwiatowymi i ogrodami. Później na terenie miasta pojawiły się cmentarze, na których chowano mnichów i świeckich. Członkowie dynastii cesarskiej (Cesarzowa Anna Leopoldovna, Księżniczka Natalia Aleksiejewna), wybitni mężowie stanu (A. Razumowski), wybitni generałowie (A. Suworow), znani naukowcy (M. Łomonosow), znani pisarze (F. Dostojewski, D. Fonvizin, I. Kryłow), kompozytorzy (P. Czajkowski, M. Musorgski, N. Rimski-Korsakow) i artyści (I. Szyszkin, A. Kuindzhi).
W latach 20. XVIII wieku. klasztor staje się ośrodkiem edukacji. Zaczęła w nim działać drukarnia i seminarium duchowne, które z czasem przekształciło się w Akademię Teologiczną. Dekretem Pawła I klasztor otrzymuje status Ławry (1797). Po ustanowieniu władzy sowieckiej rozpoczyna się walka z instytucjami religijnymi. Zimą 1932 r. klasztor zlikwidowano, a zakonników aresztowano. Budynki zostały oddane na potrzeby instytucji państwowych. Odrodzenie Ławry rozpoczęło się pod koniec XX wieku. Budynki przeszły na własność diecezji, zatwierdzono prawa zakonne, uruchomiono warsztaty rzemieślnicze, przeprowadzono odbudowę kościołów i wznowiono nabożeństwa.
Święci i sanktuaria
Pielgrzymi przybywają do Ławry, aby oddać cześć prochom wielkiego księcia Aleksandra Newskiego, modlić się przed cudownymi ikonami (Serafini z Sarowa, „Neva Szybkosłysząca kobieta”, „Warto jeść”) i relikwiami świętych Starców Kijowsko-Peczerskich, a także zobaczyć inne kapliczki.
Święte Laury
Z historią klasztoru związane są imiona świętych czczonych w prawosławiu. Byli mieszkańcami Ławry i spędzili część swojego życia w jej murach. Św. Innokenty, cudotwórca Jan Kulchitsky i męczennik Beniamin z Kazania są powszechnie znani wśród pielgrzymów. W 2000 r. został kanonizowany św. Serafin z Wyryckiego. W czasie II wojny światowej zasłynął modlitwą na kamieniu. Dziś jego cela została zamieniona na kaplicę, która jest otwarta dla publiczności.
Relikwie św. Aleksander Newski
Główną świątynią Ławry są relikwie świętego księcia Aleksandra Newskiego, patrona klasztoru. Początkowo sanktuarium ze szczątkami znajdowało się w mieście Włodzimierz i zostało uroczyście przeniesione do północnej stolicy na rozkaz cara Piotra I. W sierpniu 1724 r. relikwia została umieszczona w kościele Zwiastowania NMP w Petersburgu. Z rozkazu cesarzowej Elżbiety Pietrownej wykonano nową arkę do przechowywania szczątków książęcych. Został odlany ze srebra w fabryce broni Sestroretsk.
W latach 20. ubiegłego wieku, w okresie walki z religią, relikwie świętego zostały usunięte z repozytorium i wystawione w muzeum ateizmu. Cenny relikwiarz został przekazany do Państwowego Muzeum Ermitażu. Patriarcha Aleksy II przywrócił sanktuarium na właściwe miejsce. W 1989 roku szczątki prawowiernego księcia Newskiego zostały przeniesione do katedry Trójcy Świętej na terenie Ławry. Co roku w pamiętny dzień (3 czerwca) w klasztorze przed relikwiami świętego odbywa się uroczyste nabożeństwo modlitewne.
Ikona Matki Bożej „Neva Skoroshlushnitsa”
Wśród parafian i pielgrzymów szczególną czcią cieszy się ikona z twarzą Matki Bożej „Szybkiego Słuchacza”. Jest to kopia oryginalnej świątyni przechowywanej w klasztorze Dohiar na Górze Athos. W swojej pierwotnej postaci Matka Boża została przedstawiona sama, a podczas tworzenia spisu została przedstawiona z Dzieciątkiem Jezus na rękach. Hieromonks Barsanafius i Atanazy przywieźli nową „Skoroposlushnitsę” do Rosji pod koniec XIX wieku. Obraz został umieszczony w kaplicy Aleksandra. Po tym, jak twarz w niezrozumiały sposób nie została uszkodzona przez ogień podczas pożaru, zaczęli nadawać jej cudowną moc. Ikona przetrwała lata zaciekłej walki z kultem.
Podczas oblężenia Leningradu w kościele Włodzimierza wystawiono wizerunek „Szybkiego akolity” wraz z ikoną Matki Bożej Kazańskiej. Wierzący zwracali się w twarze Matki Bożej z prośbami o pomoc i wstawiennictwo niebieskie. Uważa się, że modlitwy wypowiadane przed „Szybkim Słuchaczem” znajdują szybką odpowiedź. Dlatego ikona ma swoją nazwę. Dla większej przejrzystości rosyjską kopię zaczęto nazywać „Neva Skoroposlushnitsa”. Od końca lat 50-tych. ubiegłego wieku miejscem jego stałego rozmieszczenia jest Katedra Świętej Trójcy w Ławrze.
Kompleks budynków
Zespół architektoniczny klasztoru powstał w XVII-XVIII wieku. Charakteryzuje się cechami stylu barokowego i klasycznego. Projekt i budowę przeprowadzono przy udziale znanych architektów – D. Terzini, I. Starova, T. Schwertfeger, MD Rastorguev. Budynki mieszkalno-usługowe tworzą plac wokół dziedzińca. Każdy budynek ma swoją nazwę, wskazującą na jego przeznaczenie – Metropolitalny, Duchowy, Seminarium, Zakrystia, Biblioteka. W rogach znajdują się wieże. Na terenie klasztoru znajduje się 15 świątyń. Nad brzegiem rzeki Monastyrki (dawniej Czarnej) wzniesiono dwukondygnacyjny kościół Zwiastowania NMP (1724). Ma kształt prostokąta.
Szczyt wieńczy ośmioboczna kopuła. To jeden z najstarszych kamiennych kościołów w mieście. Wnętrze ozdobione sztukaterią (bracia Rossi), malowidłem ściennym (I. Nikitin, I. Vishnyakov), ikonami (G. Gzel). W krypcie znajdują się grobowce wielu wybitnych osób. Nad wejściem do klasztoru znajduje się Kościół Bramny Smutek (Matka Boska Radości Wszystkich Smutnych). Przeznaczony był dla rzemieślników i kupców służących potrzebom Ławry. Pozycja poddasza decydowała o skromnych rozmiarach świątyni.
Katedra Świętej Trójcy
Trzon kompleksu klasztornego stanowi Katedra Świętej Trójcy. Budynek powstał pod koniec XVIII wieku. Posiada cechy klasycznego stylu architektonicznego. Centralna fasada wygląda jak portyk z 6 kolumnami. Górna część wykonana w formie trójkąta. Na wystrój zewnętrzny budynku składają się rzeźby ilustrujące fragmenty Starego i Nowego Testamentu. Wykonane są według szkiców słynnego rosyjskiego architekta F. Shubina.
Wnętrze katedry jest trójnawowe. Ściany wokół ikonostasu pokryte są marmurem. Przegroda ołtarzowa wykonana jest z odlewu brązu z eleganckim wzorem. Sklepienia i kopuła pomalowane są według szkiców D. Quarenghiego. Do świątyni przylegają 2 dzwonnice o wysokości 47 m, na których zainstalowane są dzwony, m.in. „Blagovestnik” (waga – 18 ton).
Cmentarz kozacki
Na terenie Ławry w XVIII – XX wieku. zorganizowano kilka miejsc pochówków. Na cmentarzach wewnątrz klasztoru chowano mnichów, duchownych i mieszczan. Najbardziej znaną nekropolią klasztorną jest Cmentarz Wewnętrzny Aleksandra Newskiego. Jest również nazywany kozackim. Pamięci Kozaków, którzy zginęli podczas rozpędzania manifestacji bolszewickiej w lipcu 1917 r. Dokumenty historyczne odnotowują oficjalną datę otwarcia nekropolii – grudzień 1919 r.
W latach władzy sowieckiej temu miejscu przypisano nazwę komunistycznego miejsca. Miejsce zabrano na pochówek uczestników wojny domowej, funkcjonariuszy partyjnych, pracowników organów spraw wewnętrznych i Czeka. Od lat 30. XX wieku na Stronie zaczęły pojawiać się groby znanych naukowców (N. Marr, B. Legrand, M. Basov, I. Grekov, S. Fedorov itp.). W czasie blokady wzrosła liczba pochówków. Na terenie cmentarza swoje ostatnie schronienie znalazło wielu wybitnych dowódców wojskowych, bohaterów Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Od lat 70. na terenie nekropolii dozwolony jest jedynie pochówek urn z prochami po kremacji.
Małe formy architektoniczne (nagrobki, stele, sarkofagi, obeliski itp.), szeroko reprezentowane na cmentarzu, mają znaczenie artystyczne i estetyczne. Oprócz przyziemnych na nekropolii znajdują się groby pastorów prawosławia. Z reguły są oznaczone krzyżykami. W 2005 roku na terenie cmentarza kozackiego wzniesiono pomnik „Triumf Prawosławia”. Wysławia pamięć ludzi, którzy zginęli w latach represji i walki antyreligijnej. Pomnik został wykonany według projektu E. Sołowiewa. Plan generalny obejmuje prawie 450 grobów. Według historyków na cmentarzu kozackim w okresie jego istnienia pochowano ponad 700 osób.
Zabytki na terenie
Podczas spaceru po terenie Ławry Aleksandra Newskiego odwiedzający mają okazję zobaczyć szereg zabytków. Zostały zainstalowane na początku 2000 roku. Przy wejściu do klasztoru wznosi się postać Aleksandra Newskiego. Patron klasztoru jest przedstawiony na koniu. Rzeźba przypomina militarny i duchowy wyczyn słynnego księcia. Twórcą projektu był rzeźbiarz V.Kazanyuk. Plac przed katedrą Trójcy Świętej ozdobiony jest pomnikiem poświęconym Narodzenia Pańskiego. Wysokość steli to 7 metrów. Kolejna symboliczna rzeźba przypomina o ofierze Jezusa w imieniu całej ludzkości. Przedstawia okrąg z krzyżem w środku. Alegoryczny wizerunek został zainstalowany w ogrodzie klasztornym w 2005 roku.
Na cześć zjednoczenia Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej poza Rosją z Patriarchatem Moskiewskim położono specjalny krzyż. Został wzniesiony w 2013 roku w Metropolitan Garden of the Lavra. Z okazji obchodzonej w 2013 roku 300-lecia klasztoru powstał panel przedstawiający św. Aleksandra Newskiego. Płaskorzeźba jest odlana z brązu i zamocowana na ścianie budynku Prosphora. Metropolitan Corps of the Lavra jest oznaczony tablicą pamiątkową, która wskazuje miejsce śmierci Hieromęczennika Piotra Skipetrowa. Upadł z rąk bolszewików w styczniu 1919 roku.
Warsztaty
Ławra Aleksandra Newskiego słynie z warsztatów rękodzielniczych. Tworzą nie tylko przedmioty kultu, ale prawdziwe dzieła sztuki. Specjaliści pracujący w pracowni konserwatorskiej dbają o konserwację antycznej ikonografii. Została zorganizowana pod koniec XX wieku na polecenie biskupa Nazariusza. Profesor A. Kryłow i malarz ikon D. Mironenko biorą czynny udział w działalności warsztatu. Pod ich kierownictwem powstał nowy obraz modlącego się Aleksandra Newskiego, przedstawiony na tle Ławry Trójcy.
Mistrzowie pracujący w warsztacie plastycznym i jubilerskim wytwarzają przedmioty kultu. W swoich pracach wykorzystują różnorodne techniki – odlewanie, emaliowanie, rzeźbienie, grawerowanie. Biżuteria wykonana jest z metali szlachetnych, kamieni szlachetnych i ozdobnych, rzadkich gatunków drewna, kości słoniowej. Od 2006 roku w budynku klasztoru Fedorovsky znajduje się warsztat krawiecki. Jej pracownicy opracowują projekty materiałów na szaty kościelne oraz dekorację pomieszczeń świątynnych. Źródłem inspiracji są często eksponaty muzealne i stare ilustracje.
Od 1974 roku w Leningradzie działa twórcza grupa ceramików „Alfa”. Zajmuje się tworzeniem próbek nowych wyrobów porcelanowych, m.in. o tematyce religijnej. Grupa brała udział w produkcji adamaszku Newskiego z płaskorzeźbą świętego, pamiątkowych jaj wielkanocnych oraz serii porcelanowych naczyń Kizhi. W 2007 roku „Alfa” została przekształcona w osobny warsztat artystyczny, który opiera się na terenie klasztoru. Klasztor posiada również własną ceramikę. Ceramika ustanowiła produkcję naczyń, artykułów gospodarstwa domowego, zabawek. Produkty sprzedawane są za pośrednictwem sklepu. Ponadto w weekendy dla odwiedzających Ławrę organizowane są kursy mistrzowskie. Ich uczestnicy uczą się garncarstwa.
Pod koniec lat 90. XX wiek w klasztorze zorganizowano warsztaty tworzenia ikon. Specjalizuje się w tworzeniu i renowacji ramek do przechowywania ikon. Mistrzowie konsultują również właściwe ułożenie ikonostasu w domu. Szczególne miejsce wśród warsztatów klasztornych zajmuje poligrafia i grafika. Jej głównymi produktami są litografie, linoryty, akwaforty. W procesie pracy wykorzystywane są starożytne technologie druku ręcznego. Ilustracje mają wysoką wartość artystyczną. Są publikowane w małych nakładach i są kolekcjonerskie.
Harmonogram uwielbienia
Wstęp dla parafian i turystów jest otwarty do Ławry codziennie od 5.30 do 23.00 Nabożeństwa w Katedrze Trójcy Świętej odbywają się według ustalonego harmonogramu:
W kościele Teodora w Nowogrodzie późna liturgia odprawiana jest o godzinie 10.00 (poniedziałek-piątek) oraz nabożeństwo wieczorne o godzinie 17.00 (niedziela-czwartek). Nabożeństwo sakralne (liturgia) w Kościele Bramnym odbywa się o godz. rano od poniedziałku do soboty.
Gdzie się znajduje i jak się tam dostać
Ławra znajduje się na Wyspie Klasztornej. Jego oficjalna lokalizacja to Wał Monastyrki, bld.1. Najłatwiej dostać się do klasztoru metrem wzdłuż linii Newsko-Vasileostrovskaya. Wyjście na ul. „Plac Aleksandra Newskiego”.