Być może nie ma ani jednego europejskiego czy światowego szczytu turystycznego, w którym Wenecja nie zajmowałaby jednego z pierwszych miejsc. Wędrowców przyciąga tu bogata historia pełna skomplikowanych i niezrozumiałych zawiłości oraz romantyczna atmosfera i liczne arcydzieła architektury i oczywiście niekończące się kanały z legendarnymi gondolami widzianymi tu i ówdzie w oddali.

Listę sławnych nazwisk można ciągnąć dość długo, a także wymieniać zabytki znajdujące się na wielu wyspach. Co zobaczyć w Wenecji w 1 dzień na własną rękę to dość trudne pytanie, ponieważ podróżnicy, którzy tu przyjeżdżają, naprawdę „olśniewają” obfitością wszystkiego, co ciekawe i niezwykłe.

Ale postaramy się zaproponować najlepszą trasę po mieście. Samodzielny spacer lepiej zacząć wczesnym rankiem, kiedy turyści wciąż jedzą śniadania w hotelach, a zapierający dech w piersiach aromat kawy parzonej według weneckiej receptury dobiega już z przytulnych kawiarenek.

kanał grande

Canal Grande to centralna ulica Wenecji, wzdłuż której znajdują się najpiękniejsze budynki i pałace. To prawda, że tak naprawdę nie wygląda jak ulica w tradycyjnym tego słowa znaczeniu – na całej jej długości nie ma nasypów, a domy mają dwa wyjścia – na ląd i na wodę. Dlatego taką aleją można „spacerować” tylko gondolą lub vaporetto. Druga opcja jest znacznie tańsza i idealna dla tych, którzy chcą zaoszczędzić pieniądze.

Tradycyjnie to Canal Grande jest uważany za centralną, frontową bramę. Wiele lat temu do miasta wjeżdżały statki handlowe, dziś ustąpiły miejsca małym łódkom z turystami, którzy marzą o tym, by zobaczyć Wenecję w całej okazałości i od razu, na pierwszy rzut oka, odkryć wszystkie jej najlepsze strony. Nie należy jednak myśleć, że Canal Grande interesuje tylko gości.

Dla wygody ruchu okolicznych mieszkańców przerzucono nad nim 4 mosty, noszące nazwy Rialto, Scalzi, Akademię i Konstytucję. Również często na jego wodach można spotkać łodzie medyczne, policyjne i inne „służbowe”. Jeśli więc jest wybór – zobaczyć jedną rzecz, to z pewnością musi to być Canal Grande z jego luksusowymi rezydencjami, ciągłym gwarem i niepowtarzalnym kolorem, którego nie sposób opisać słowami – każdy musi to poczuć na własnej skórze.

Plac św. Marka

Jeśli Canal Grande jest duszą, to znajdujący się na jednym z jego brzegów Piazza San Marco można słusznie nazwać sercem miasta. Wspaniała panorama otwiera się na gości bezpośrednio z molo i… niezmiennie zapiera dech w piersiach. Tyle zabytków i arcydzieł architektury „zgromadziło się” na małym skrawku ziemi, który wystarczyłby dla przeciętnego europejskiego miasta. Oto dzwonnica San Marco, która jest widoczna z każdej części miasta i jest rodzajem punktu orientacyjnego dla tych, którzy zbłądzili, a także Pałac Dożów i Katedra św. Marka oraz ogromna biblioteka i wiele więcej .

Jednak wizytówką San Marco nie są arcydzieła architektury, ale liczne gołębie, które cieszą każdego gościa i są pewne, że przyjeżdżają tylko ze spokojem. Piazza San Marco zdołał stać się nie tylko swego rodzaju centrum (choć jeśli spojrzeć geograficznie, tak nie jest), ale także wizytówką. Wystąpiła w wielu filmach, zdobyła ogromną liczbę legend i oczywiście stała się kultowym miejscem wśród turystów.

Pałac Dożów

Historia Pałacu Dożów rozpoczęła się w odległym VII wieku. Podjęto wówczas decyzję o zjednoczeniu 12 grup wysp weneckich w jedno państwo, które później nazwano Najjaśniejszą Republiką Wenecką pod przewodnictwem swego rodzaju Senatu, składającego się z 12 dożów. Nic dziwnego, że wkrótce rząd potrzebował miejsca, w którym mogłyby odbywać się oficjalne przyjęcia i spotkania wewnętrzne.

Tak więc na Placu św. Marka pojawił się wspaniały pałac. To prawda, że w XV wieku budynek spłonął i na jego miejscu wzniesiono nowy, według zupełnie innego projektu, który przetrwał do dziś. Należy zauważyć, że wygląda naprawdę imponująco – architekci, którzy starali się pokazać wielkość i potęgę miasta, osiągnęli swój cel.

Mijały lata, zmieniała się sytuacja polityczna i gospodarcza na świecie, a wraz z nią status. Pałac Dożów stał się rajem dla różnych organów państwowych – Senatu, Ministerstw, Sądu Najwyższego, a nawet tajnej policji. Dziś jest całkowicie oddany turystom. Od razu warto zauważyć, że patrzenie na Pałac Dożów z zewnątrz oznacza niczego się o nim nie dowiadywać.

Rzeczywiście, w środku można zobaczyć nie tylko luksusowe sale – każdy z nich można słusznie uznać za dzieło sztuki. Na przykład sala map jest ozdobiona dziełami najlepszych włoskich mistrzów (nietrudno się domyślić, co jest przedstawione na ścianach), sufity wielu innych sal zdobią obrazy Veronese i Tintoretto oraz legendarny Golden O klatce schodowej nawet nie warto mówić – trzeba to zobaczyć na własne oczy.

Katedra św. Marka

Katedra św. Marka, znajdująca się na placu o tej samej nazwie, jest jedną z najpiękniejszych świątyń nie tylko w Wenecji, ale w całej Europie. Znana jest nie tylko z legendarnej architektury, ale także z tego, że pochowane są tu relikwie Marka Apostoła, uważanego za patrona i protektora miasta. Ponadto w czasie wypraw krzyżowych katedra stała się składnicą licznych obiektów sztuki przywiezionych tu z Konstantynopola.

Widać je do dziś. Historia Katedry jest pełna wzlotów, upadków i zmian. Został zbudowany w 829 roku, aby pokazać całemu światu potęgę i siłę Republiki. Na początku XI wieku kościół spłonął i został odbudowany. Co więcej, był wielokrotnie powiększany i przekształcany, zachowując ogólny styl i kolorystykę.

Swoją drogą trudno w to uwierzyć, ale kościół stoi na zwyczajnych drewnianych palach, zrobionych z modrzewia. Ich liczba sięga kilkudziesięciu tysięcy. W średniowieczu wiedzieli na pewno, że w kontakcie z wodą materiał ten nie zapada się, ale staje się mocniejszy i twardszy! Planując wizytę w Katedrze św. Marka warto wziąć pod uwagę, że jest to nie tylko muzeum, ale także funkcjonujący kościół, w którym regularnie odprawiane są nabożeństwa. Na wizytę lepiej wybrać u nich czas wolny.

Most Rialto

Rialto to jeden z czterech mostów łączących brzegi Canale Grande. Można ją słusznie uznać nie tylko za pierwszą, ale także najbardziej problematyczną – co właśnie stało się z przejściem, które pojawiło się w tym miejscu w 1181 roku: pożary, zawalenia i inne kłopoty. W 1551 r. rozpoczęto budowę obecnego mostu, według projektu nieznanego wówczas architekta Antonio de Ponte.

Choć wielu, w tym Michał Anioł, marzyło o wykonaniu tej pracy, to on wygrał ogłoszony przez władze konkurs. Dziś Most Rialto jest jednym z symboli i wizytówką. „Zapalał się” nie tylko na licznych pocztówkach, ale także na kartach Kupca weneckiego Williama Szekspira. Spacer po moście można połączyć z zakupem pamiątek. Otwartych jest tu ponad 20 sklepów, ale ceny są bardzo wysokie.

San Giorgio

Na małej wyspie San Giorgio Maggiore znajduje się katedra o tej samej nazwie, która zajmuje całe jej terytorium. Jego budowa rozpoczęła się na początku XVII wieku i trwała 40 lat, ale efekt był naprawdę imponujący. Śnieżnobiała kamienna fasada z 4 kolumnami i kontrastujące z nią ściany z czerwonej cegły mogą zadziwić każdego, nawet wytrawnego podróżnika. Ale ta katedra słynie nie tylko ze swojej architektury, ale także ze swojej dzwonnicy, z której szczytów rozpościera się wspaniały widok na położony naprzeciwko Plac św. Marka. Nawiasem mówiąc, wspinanie się tutaj kosztuje mniej niż na dzwonnicę San Marco.

Dzwonnica Campanile

Odwiedź Plac Świętego Marka i wejdź na taras widokowy Campanile Campanile. Z wysokości prawie stu metrów zmęczony gośćmi, ale taka piękna Wenecja ukazuje się publiczności w całej okazałości.

Ceglaną dzwonnicę zwieńczoną postacią Archanioła Gabriela wybudowano w 888 roku. W 1902 r. konstrukcja, która przez wieki znosiła uderzenia piorunów i trzęsienia ziemi, nagle zawaliła się, uszkadzając jedynie małą logetę. Dziś na placu wznosi się dokładna kopia dzwonnicy. W okresie średniowiecza wewnątrz starej wieży znajdowały się sale tortur, obecnie jest tam szyb z windą.

Godziny otwarcia: od grudnia do kwietnia 09:30-15:45, od maja do czerwca od 9:00 do 19:00, od lipca do września od 9:00 do 21:00, od października do listopada od 9:00 do 19:00.

Dzwonnica św. Marka: Bilet wstępu bez kolejki 17 euro
Opera La Fenice: 13 euro Bilet wstępu bez kolejki z audioprzewodnikiem
Wspólna przejażdżka gondolą 33 euro
Bilet uprawniający do nieograniczonego korzystania z usług transportu publicznego w: Wenecji; Lido i Murano; wyspy Burano i Torcello – 10,50€ Wycieczka statkiem z możliwością wsiadania i
wysiadania na dowolnych przystankach – 20€
Krótka wycieczka łodzią na Murano, Torcello i Burano – 20€

Lodgetta Sansovino

U stóp monumentalnej dzwonnicy Campanile znajduje się logetta – ukoronowanie osiągnięcia włoskiego rzeźbiarza Sansovino. Marmurowy budynek wzniesiono w 1546 roku, ale czekał go tragiczny los: podczas upadku wieży budynek został poważnie uszkodzony. Odbudowę logety zakończono w 1912 roku.

Trzyłukowy ażurowy budynek ozdobiony jest balustradą, różowawe kolumny doskonale komponują się z zielonkawymi marmurowymi ścianami. Żółto-białe nisze wypełniają posągi Sansovino przedstawiające Apollina, Mir, Merkurego i Pallasa.

Wieża zegarowa św. Marka

Wieża, położona w północnej części placu św. Marka, została zbudowana w 1497 roku. Pamiętaj, aby to dokładnie przemyśleć – nie ma miejsca na drobiazgi. Na szczycie konstrukcji zobaczysz dwie postacie Maurów uderzających w duży dzwon. Poniżej znajduje się skrzydlaty lew. Kolejny poziom zajmuje posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem, pod nim niebiesko-złota tarcza, pośrodku której przedstawiona jest Ziemia, a nieco dalej wirujący Księżyc. Strzałka pokazuje czas, koło zodiaku pokazuje pozycję Słońca.

Budynek wieży można zwiedzać w ramach wycieczki, na którą bilet należy zakupić z wyprzedzeniem. Cena to 12,5 euro. Czas: poniedziałek-środa o 10:00 i 11:00, czwartek-niedziela o 14:00 i 15:00.

Kolumny świętych Marka i Teodora

Granitowe kolumny, górujące nad brzegiem Zatoki Weneckiej, zostały usunięte w 1125 roku z Konstantynopola. Początkowo było ich trzech, ale podczas wyładunku jeden zatonął w morzu. Reszta leżała na ziemi do 1196 roku, aż architekt Nicolo Barattieri wpadł na genialny pomysł: przepasał je suchą liną konopną, która, gdy była mokra, podnosiła ładunek.

Rzeźby na szczycie kolumn również nie zostały wykonane w Wenecji. Mówi się, że lew z brązu został odlany w Persji lub w Chinach. A postać Teodora jest zwykle składana z głowy rzeźby Mitrydatesa z Pontu i torsu posągu jednego z generałów rzymskich.

Park Giardini Papadopoli

W południowo-wschodniej części miasta, wśród kanałów i kamiennych uliczek, znajduje się niewielka zielona oaza – park założony w 1834 roku po zburzeniu świątyni Santa Croce i nazwany na cześć projektanta Papadopoli. Terytorium ulubionego miejsca wypoczynku Wenecjan jest obsadzone palmami, kwiatami, platanami i drzewami owocowymi. Kręte ścieżki i zaciszne alejki pozwalają gościom parku nie przeszkadzać sobie nawzajem. Najmłodsi goście również uwielbiają zieloną strefę – dla nich zorganizowano wspaniały plac zabaw.

Kościół San Nicola da Tolentino

Budowa kościoła św. Mikołaja z Tolentino, znajdującego się w pobliżu Piazzale Roma (Piazzalle Roma), rozpoczęła się pod koniec XVI wieku. Masywna fasada została ukończona w 1714 roku. Starożytny portyk i kolumny korynckie sprawiły, że średniowieczny kościół wyglądał jak świątynia grecko-rzymska. Zatrzymaj się tutaj na chwilę i przyjrzyj się bliżej budynkowi. W jednej ze ścian znajduje się okrągła dziura. Opuścił ją austriacki pocisk armatni, który przebił kopułę podczas ostrzału w 1849 roku. Później postanowiono umieścić rdzeń w ścianie kościoła.

Kościół San Simeone Piccolo

Cechą charakterystyczną świątyni nad brzegiem Canal Grande jest ogromna miedziana kopuła ozdobiona figurą Zbawiciela, dla której Napoleon nazwał San Simeone Piccolo „kopułą bez kościoła”. Katedra została zbudowana w 1738 roku. Architekt Giovanni Scalfarotto, który ją zaprojektował, wziął za wzór Panteon.

Jak w rzymskiej świątyni, wewnętrzna przestrzeń to okrąg, w którym znajduje się kilka ołtarzy ozdobionych dziełami włoskich artystów. Powietrze tutaj przesycone jest zapachem kadzidła i zawsze panuje atmosfera spokoju. Kościół jest czynny, nabożeństwa w języku łacińskim odbywają się od poniedziałku do piątku o godzinie 08:00, w sobotę – o 16:00 oraz w niedzielę – o 11:00 i 15:00.

Most Scalzi

Most Scalzi ma charakterystyczną cechę: szerokie u podstawy stopnie, wąskie ku górze. Przechodnie, którzy doszli do środka, muszą iść gęsiego – peron ma szerokość 80 cm Most został zbudowany w 1856 r. w pobliżu dworca kolejowego. Wenecjanie byli niezadowoleni – nowoczesny design nie pasował do dawnego wyglądu okolicznych ulic. W 1932 r. władze posłuchały pomruków mieszkańców, a dwa lata później przerzucono nowy most na Canale Grande w tradycyjnym stylu.

Katedra Santa Maria Glorioza dei Frari

Historia katedry, zbudowanej w formie krzyża łacińskiego, sięga XII wieku. Gotycki kościół z czerwonej cegły uzyskał swój nowoczesny wygląd w 1446 roku. W tym samym czasie dobudowano do niego dzwonnicę, ustępującą rozmiarami jedynie dzwonnicy Campanile.

Kolumnada złożona z 12 kolumn dzieli katedrę na trzy nawy. Po wejściu do bazyliki znajdziesz się w ogromnej przestrzeni, jakbyś wzniósł się do nieba. Skarbem świątyni jest obraz Tycjana „Madonna Pesaro”. Dekoracją każdej kaplicy są dzieła włoskich artystów i renesansowych rzeźbiarzy. Katedra czynna jest od poniedziałku do soboty od 9:00 do 18:00, w niedzielę od 13:00 do 18:00. Wejście – 3 euro.

Kościół i Scuola San Rocco

Kolejny kościół, wzniesiony w 1549 r. ku czci obrońcy miasta przed najazdem zarazy św. Rocha, przylegał do poprzedniej świątyni. Jej budowa została zorganizowana przez bractwo San Rocco, założone dla pomocy chorym i trwała 34 lata.

Jeśli we Frari turyści podziwiają dzieła Tycjana, to w San Rocco miłośnicy sztuki spieszą na spotkanie z dziełami geniusza renesansu Tintoretto. Wspaniałe płótna, którymi malowane są ściany i sufit, przepełnione są tak przeszywającym uczuciem miłości do Boga, że wywołują w widzach szczere łzy. Kościół można zwiedzać codziennie od 9:30 do 17:30. Wejście – 11 euro.

Kościół San Giacomo di Rialto

Na pierwszy rzut oka bizantyjski kościół w dzielnicy Rialto wydaje się nijaki, ale jest najstarszą z 60 katedr. Mieszkańcy wierzą, że podwaliny San Giacomo powstały w 421 roku, kiedy świat po raz pierwszy dowiedział się o mieście na wodzie. Pomimo przebudowy z 1601 roku świątynia przetrwała do dziś niemal w swojej pierwotnej formie.

Historia kościoła jest ściśle związana z rynkiem, który od wieków znajdował się w pobliżu. Napis na półce budynku zachęca kupców do dokonywania tylko uczciwych transakcji. Turystów interesują zegarki – tarcza zamiast zwykłych 12 podzielona jest na 24 części. Świątynia czynna jest codziennie od 09:00 do 12:00 i od 16:00 do 18:00. Wejście jest bezpłatne.

Galeria Akademii

Ci z Was, którzy cenią malarstwo średniowieczne, powinni odwiedzić jedno z najlepszych muzeów sztuki w Europie. Powodów jest kilka:

Galeria powstała w 1750 roku i była pierwotnie instytucją, w której młodzi artyści poznawali podstawy malarstwa. Muzeum czynne jest od wtorku do niedzieli od 8:15 do 19:15, w poniedziałek od 8:15 do 14:00. Wejście kosztuje 15 euro.

Katedra Santa Maria della Salute

W połowie XVII wieku Wenecja powoli umierała od zarazy. Władze miasta zwróciły się o pomoc do Matki Bożej, obiecując wznieść kościół ku czci Kościoła Najczystszego w przypadku pozbycia się choroby. Pomogła miastu Matka Boża, aw 1631 roku rozpoczęto budowę barokowej bazyliki, która trwała 50 lat.

Śnieżnobiały kościół zdaje się wznosić nad wodami Canale Grande. Ośmioboczną budowlę wieńczy 60-metrowa miedziana kopuła, marmurową fasadę zdobią figury archaniołów, kolumny i pilastry. W katedrze znajdują się arcydzieła Pietro Liberi, Tycjana i Luki Giordano. Polecamy odwiedzić bazylikę wieczorem, kiedy jest oświetlona reflektorami. Jedno z głównych sanktuariów religijnych jest otwarte codziennie od 9:00 do 12:00 oraz po południu od 15:00 do 17:30. Dla chcących zobaczyć obrazy Tycjana wejście kosztuje 4 euro.

Kościół św

Na Placu św. Szczepana znajduje się niesławny kościół. Z powodu mordów popełnionych w jego murach święty dom był sześciokrotnie konsekrowany. Pierwotny budynek świątyni został wzniesiony w XIII wieku i prawie całkowicie przebudowany dwa wieki później. W 1544 roku w szczyt dzwonnicy uderzył piorun, w wyniku czego wieża otrzymała lekkie pochylenie.

Wśród „wesołych” jasnych budynków gotycki ponury kościół jest uosobieniem średniowiecza i wygląda obco. Wnętrza natomiast wykonane są w stylu renesansowym. Drewniany łuk nawy głównej przypomina odwrócony kil statku, w zakrystii przechowywane są obrazy Vivariniego, Dizianiego, Tintoretta i Domenico.

Godziny otwarcia: codziennie od 10:00 do 18:00, niedziela od 15:00 do 18:00. Oglądanie obrazów kosztuje 3 euro.

Pałac Grimani

Zwróć uwagę na wspaniały biały pałac górujący nad sąsiednimi budynkami. Wzniesiony w renesansie budynek uzyskał swój nowoczesny wygląd w 1575 roku. Pałac przyciąga turystów fasadą wykonaną z ukochanego przez Wenecjan wielobarwnego marmuru oraz wnętrzami ozdobionymi freskami przez włoskich malarzy.

Pałac był świadkiem wielu historycznych wydarzeń, takich jak wstąpienie na tron kardynała Grimaniego czy spotkanie rosyjskich ambasadorów, którzy przybyli z prośbą o pomoc finansową na wojnę ze Szwecją. Obecnie w budynku mieści się Sąd Apelacyjny.

Pałac Ca' d'Oro

Wśród pałaców szczególne miejsce zajmuje Ca d'Oro – Złoty Dom, który tę nazwę otrzymał od używanego w dekoracji złotego liścia. Arcydzieło architektury gotyckiej zbudowane w 1440 r. na zamówienie patrycjusza Contariniego, którego ideą było stworzenie palazzo, które przewyższa wszystkie domy pięknem.

Nawet po zmianie kilku właścicieli i przejściu wielu renowacji Ca' d'Oro pozostaje jednym z najpiękniejszych zabytków w mieście. Jego cechą jest asymetria monolitycznej części prawej i ażurowej części lewej, co sprawia, że pałac jest jeszcze bardziej rozpoznawalny i lubiany przez turystów. Od 1927 roku sale pałacu zajmuje Galeria Sztuki Franchetti.

Godziny otwarcia: poniedziałek – od 8:15 do 14:00, od wtorku do niedzieli – od 8:15 do 15:15.

Wenecja położona jest na 118 wyspach i często można się do nich dostać jedynie wodą na vaporettos – małych łodziach poruszających się po określonych trasach. Jeśli mówimy o Canale Grande, to tam, gdzie nie ma mostów, można go przejechać traghetto – innym rodzajem weneckiego transportu publicznego. Jeśli decydujesz się na podróżowanie pieszo i jesteś ograniczony czasem (np. zebranie grupy, wyjazdy itp.), to ważne jest, aby zawsze zostawić mały margines – Wenecja bardzo często zaskakuje w postaci braku mostów i” długie drogi”. Poza tym bardzo łatwo pogubić się w zawiłościach uliczek na wodzie.

Kolejną wenecką niespodzianką jest pogoda. Przewidywanie, kiedy będzie padać w mieście na wodzie, jest poza zasięgiem nawet najbardziej utalentowanych prognostów pogody. Dlatego planując długie spacery trzeba mieć ze sobą parasol i nieprzemakalne buty – o każdej porze roku. Wenecja to jedno z najdroższych miast nie tylko we Włoszech, ale w całej Europie. Aby zaoszczędzić pieniądze, trzeba uważnie przyjrzeć się życiu okolicznych mieszkańców, korzystać z wody, ale transportu publicznego, a nie turystycznego i oczywiście wybierać kawiarnie i restauracje z dala od Placu Świętego Marka. Ceny w menu spadają odwrotnie wraz z odległością do niego.

I wreszcie, nie wolno nam zapominać, że za zewnętrznym pięknem kryje się ciekawa historia, która rozpoczęła się w III wieku p.n.e. Konfrontacja Rzymian i Wenecjan, liczne najazdy, zjednoczenie wysp pod przewodnictwem Rady Dożów, wojny wenecko-genueńskie, wielkość morskiej Republiki Weneckiej i wreszcie „machanie ręką” Europy władców po podboju przez Napoleona, który zaowocował wstąpieniem do Włoch. To dalekie od wszystkich kart historii, które można „przerzucać” spacerując ulicami i podziwiając budynki i kanały.

Przybywając tutaj, nie spieszcie się podążać wydeptanymi tradycyjnymi szlakami, ryzykując zobaczenie tylko tłumów turystów. Pamiętaj, że nawet przemierzając wąskie, kolorowe uliczki, których nie ma w przewodnikach, zobaczysz wszystkie główne atrakcje. Wybieraj restauracje i tawerny dalej od centrum – im większa odległość od Placu św. Marka, tym niższy koszt obiadu.

Wenecja to miejsce, w którym pojazdy kołowe są zakazane. Jeśli przyjeżdżasz z walizką wyposażoną w twarde koła, zostaw ją w przechowalni, ponieważ korzystanie z takiego bagażu podlega karze grzywny od 100 do 500 euro. Nie należy umawiać się z miastem na randkę od lipca do września – to najbardziej oblegane i gorące miesiące.

Pogoda tutaj jest zmienna o każdej porze roku, więc zaopatrzcie się w parasol i nieprzemakalne buty, a wtedy nagły deszcz nie przeszkodzi w poznaniu najciekawszych miejsc. Od razu warto zauważyć, że aby zobaczyć całą różnorodność weneckich zabytków, nie wystarczy całe życie. Dlatego będziesz musiał wybrać.